අපි නිවරදිව සිංහල ලියමු - අක්ෂර වින්‍යාසය

01. න / ණ , ල / ළ භාවිතය

ණ භාවිතය

(1) ර/ෂ/ඍ යන අක්ෂරයකට පසුව කිසියම් වචනයක ණ යෙදේ නම් එය මුර්ධජ ණ වේ.

  ex.
දෙරණ / සරණ / මරණය / විවරණ / විෂ්ණු / පාෂාණ / භක්ෂණ / ලක්ෂණ /තෘණ / ඍණ

(2)ර/ෂ/ඍ යන අක්ෂරයකට පසු පහත සදහන් අකුරක් හෝ කිහිපයක් යෙදුනද ණ මූර්ධජ වේ

I. ක වර්ගය ( ක,ඛ,ග,ඝ,න)
II. ප වර්ගය (ප,ඵ,බ,භ,ම)
III.ස්වර
IV. හ්/ව්/ය්

ex.
තර්කණ , දර්පණ , නිර්මාණ , බ්‍රාහ්මණ , විෂ්කම්භණ , රාමායණය

**ඉහත කී අකුරු වලින් පසුව I,II,III,IV යන අකුරු වලට වඩා වඩා වෙනස් අකුරක් හෝ කීපයක් යෙදුනු විට න දන්තජ වේ.

ex.
මර්දනය , නර්තන , ආරාධනා , දර්ශනය , ප්‍රාර්ථනා , ප්‍රශ්න , රචනාව , පරිවර්තනය

**ර කාරාන්ත ධාතු වලින් සෑදෙන වර්ථමාන කෘදන්ත පද වල න කාරය දන්තජ වේ.

ex.
හදාරන , කරන , මරන , මතුරන

(3)මාතෘ භාෂාගත පාලි-සංස්කෘත වචනයක මූර්ධජ අකුරකට පූර්වයෙන් බොහෝ විට යෙදෙන්නේ මූර්ධජ ණ වේ.

ex.
කණ්ටක , කොණ්ඩය , දණ්ඩ , ඝණ්ඨාව , බණ්ඩාර , කණ්ඨජ , පණ්ඩිත , පුණ්ණ

**මෙයට විකල්පව භවිතා වන වචන කීපයකි.

ex.
බ්‍රැන්ඩි , ඇන්ටනා



(4)ගෞරවාර්තයේ යෙදෙන ආණ , අණු , අණි , අණ්ඩි , අණ්ඩ යන තද්ධ්ත ප්‍රත්‍ය සහිත පද වල මූර්ධජ ණ යෙදේ.

ex
පුතණුවෝ , තෙරණුවෝ , සිටාණ , මෑණියෝ , අයියණ්ඩි , මලණ්ඩ



(5)බහු වචනයේදී හල් වන න කාරය සහිත පද දන්තජ න සහිත වේ.

ex.
කන-කන් , පින-පින් , රෑන-රෑන් , නුවන-නුවන් , පෑන-පෑන්

**න / ණ යෙදීම නිසා අර්ථය වෙනස් වන පද රාශියක්ද සිංහලයේ ඇත.

ex.
කණ-එකැස් , කන-සවන
නුවණ-බුද්ධ්ය , නුවන-ඇස්

ළ භාවිතය

(1) ර කාරන්ත ධාතුවකින් සෑදෙන අතීත ක්රියාරූපවල ර වෙනුවට යෙදෙනුයේ මූර්ධජ ළ කාරයයි.

මර--->මළේය

හදාර-->හදාළේය

මතුර-->මතුළේය

වදාර-->වදාළේය

වපුර-->වපුළේය

අතුර-->අතුළේය

(2) ට / ඨ / ඩ / ණ අක්‍ෂර යුතු මාතෘ භාෂාවක අක්‍ෂරයක් සිංහලයට එන විට සිංහලයේ යෙදෙනුයේ මුර්ධජ ළ කාරයයි.

‌දාඨා-->දළ

ක්‍රීඩා-->කෙළි

කිරීට-->කිරුළ

පඨවි-->පොළව

සාඨක-->සළුව

වාණිජ-->වෙළද

(3) ල කාර දෙකක් එක ළග යෙදෙන විට මුර්ධජ ල පළමුව යෙදීම සාමාන්‍ය රීතියයි.

උළෙල
කළල
සළෙල


(4) සඤ්ඤක අකුරකට පෙර යෙදෙන ල මුර්ධජ වේ.

ළිදළග

ළද

වෙළඹ

දිළිඳු

(5) ද්විත්ව වී අරුත් දෙන ල යෙදූ පදවල යෙදෙන්නේ දන්තජ ල කාරයයි.

සියලු-->සියල්ල

මලු-->මල්ල

කඩුලු-->කඩුල්ල

පොලු-->පොල්ල

** එසේ නොවන විට

ගැටළු

(6) ල /ළ යෙදීම නිසා අර්ථය වෙනස් වන පද

අළු (පාට) --------අලු (ආලෝකය)

පැළ(ශාක)--------පැල (පොඩි ගෙය)

02. මහප්‍රාණ අක්‍ෂර භාවිතය

ඛ , ඝ , ඦ , ඣ , ඨ , ඪ , ථ , ධ , ඵ , භ

අල්ප ප්‍රාණ ,මහප්‍රාණ යෙදීමේදී විකල්ප රූප භාවිතයට ඉඩ නොහල යුතුය.

මාතෘ භාෂා වල එන පරිදිම ඒ වචන භාවිතය යෝග්‍ය වේ.

ඛ

ඛාදනය

සුනඛ

ඛනිජ

ලේඛනය

ක

සංස්කාර

ඵෙක්‍යය

03. ශ /ෂ /ස භාවිතය

ශ භාවිතය

(1) බොහෝ විට තාලුජ අක්‍ෂරයක් සමග සංයෝජනය වනුයේ ශ කාරයයි.

තාලුජ අක්‍ෂර :-  ච , ඡ , ජ , ඣ ,ඤ

දුශ්චරිත ,ආශ්චර්ය , නිශ්ශබ්ද , නිශ්ශංක

(2) තාලුජ අක්‍ෂරයක් නොමැති තන්හිද තාලුජ ශ යෙදෙන තැන් ඇත.

අනුශාසනා , විශාරද , ක්ලේශ , ශ්‍රවණ

(3) ඇතැම් විට “ව” යන්නට මුලින් යෙදේ.

විශ්වාස , ඊශ්වර , විශ්වය , අශ්වයා

(4) ශ / ස සංයෝජනයේදී තාලුජ ශ මුලින් යෙදේ.

ප්‍රශස්ති , ශාස්ත්‍රාලය , ශාසනය

(5) ශ / ෂ සංයෝජනයේදී තාලුජ ශ මුලින් යෙදේ.

ශිෂ්ටාචාර , විශේෂ , විශිෂ්ට , ශිෂ්‍යයා

ෂ භාවිතය

(1) මුර්ධජ අක්ෂරයකට පුර්වයෙන් මුර්ධජ ෂ යෙදේ.

විෂ්ණු , නෂ්ට , දෘෂ්ටි , අෂ්ටලෝක , ක්‍රිෂ්ණජිනා

(2) ක සමග සංයෝග වන්නේ මුර්ධජ ෂ වේ.

අක්‍ෂර , දුෂ්කර , පරීක්ෂණ , තීක්ෂණ

(3) ඇතැම් විට ප බලපෑම නිසා ෂ යෙදේ.

නිෂ්පාදන , නිෂ්ප්‍රභා , නිෂ්පත්තිය

***ඉෂ්ඨ ප්‍රත්‍ය සහිත වචන***

කන් + ඉෂ්ඨ = කනිෂ්ඨ

ජ්‍යා + ඉෂ්ඨ = ජ්‍යෙෂ්ඨ

ශ්‍රා + ඉෂ්ඨ = ශ්‍රේෂ්ඨ

පාප + ඉෂ්ඨ = පාපිෂ්ඨ

ධර්ම + ඉෂ්ඨ = ධර්මිෂ්ඨ

04. තද්ධිත ප්‍රත්‍ය භාවිතය

වත් / මත් ප්‍රත්‍ය භාවිතය

වත් ප්‍රත්‍ය භාවිතය

ප්‍රත්‍යය එකතු වීමට පුර්වයේ ඇති නාම පදය අ / ආ /ඇ යන ස්වර වලින් හා හල් අකුරකින් අවසන් වන පද සමග යෙදේ

ආදර්ශ (අ) +වත් = ආදර්ශවත්                           ප්‍රබෝධ (අ) + වත් = ප්‍රබෝධවත්

ප්‍රභා (ආ) + වත් =ප්‍රභාවත්                                සෝභා (ආ) + වත් = සෝභාවත්

සැදැහැ (ඇ) +වත් =සැදැහැවත්

පින් (්) +වත් = පින්වත්

මත් ප්‍රත්‍ය භාවිතය

උ / ඌ /ඉ /ඊ යන ස්වර වලින් අවසන් පද සමග මත් ප්‍රත්‍ය යෙදේ.

දිරි (ඉ) + මත් = දිරිමත්

බි (ඊ) + මත් = බිමත්

ඉසුරු (උ) +මත් =ඉසුරුමත්

රූ (ඌ) මත් =රූමත්

ඉක /ඊය ප්‍රත්‍ය භාවිතය

ප්‍රත්‍ය එකතු වන නාම පදයේ මුලින් ඇති ස්වරය වෘදධි වේ.

 

අ > ආ 

පරිසර + ඉක =පාරිසරික

සමාජ + ඉක =සාමාජික

ඉ > ඓ

ඉතිහාස + ඉක = ඓතිහාසික

දින + ඉක= දෛනික

උ > ඖ

පුද්ගල + ඉක =පෞද්ගලික

පුරාණ + ඉක =පෞරාණික

**වෘද්ධි නොවන පද ස්වල්පයක්ද වේ.**

ක්ෂණික , රසායනික , රසික ,පන්තික , සංස්කෘතික , ව්‍යවහාරික

 

05. සන්ධි වන පද වල අක්‍ෂර වින්‍යාසය

දීර්ඝ සන්ධිය

බුද්ධි + ඉන්ද්‍රිය =බුද්ධීන්ද්‍රිය

රිද්ම + අනුකුල = රිද්මානුකුල

අන්තඃ ස්වරාදේශ

අති + අලංකාර = අත්‍යලංකාර

අති + අවශ්‍ය = අත්‍යවශ්‍ය

නීති + අනුකුල =නීත්‍යනුකුල